Övgü Pınar
ROMA – Avrupa siyaset dünyası geçen hafta göz alıcı bir düşüş ve çıkışa sahne oldu. Çalkantılı ve baş döndürücü bir 1.5 ayın akabinde Liz Truss İngiltere başbakanlığını bırakmak zorunda kalırken İtalya’da başbakanlık koltuğuna bu defa yükselme süratiyle baş döndüren Giorgia Meloni oturdu. İki ülkede yaşanan iktidar değişimlerinin harikalığı basına da yansıdı, yapılan benzetmeler yeniden göze alması güç enstantaneler yarattı. İngiltere basınının, ülkedeki istikrarsızlık karşısında İtalya’yı ibretlik örnek olarak göstermesi ise İtalyanları gücendirdi.
SUNDAY TELEGRAPH: BRİTANYA’NIN İNGİLTERE’YE DÖNÜŞÜMÜ TAMAMLANMAK ÜZERE
Liz Truss’ın 20 Ekim’deki istifasından birkaç gün evvel, 16 Ekim’de Sunday Telegraph gazetesinde ‘’Britanya’nın İtalya’ya dönüşümü tamamlanmak üzere’’ başlıklı bir yorum yayımlandı. Matthew Lynn imzalı yazıda, İngiltere’nin kısa ömürlü hükümetler yüzünden yönetilemez hale geldiğinden, büyümenin durma noktasına gerilediğinden, doğum oranları gitgide düşerken nüfusun gitgide yaşlandığından, altyapının çökmekte olduğundan şikâyet ediliyor ve ‘İngiltere yeni İtalya olma yolunda, üstelik güneş ve makarna olmaksızın’’ deniliyordu.
THE ECONOMİST: BRİTALYA’YA HOŞGELDİNİZ
İngiltere basınından benzeri -ve daha fazla ses getiren- bir İtalya kıyası da The Economist mecmuasından geldi. Mecmua 19 Ekim’de yayımlanan kapağında Liz Truss’ı elinde spagetti ve pizza halinde savaş aletleri tutan bir antik Roma askeri üzere gösteriyor ve iki ülkenin ismini birleştirerek “Britalya’ya hoşgeldiniz” diyordu. The Economist, siyasi istikrarsızlık, düşük büyüme oranı ve piyasalara bağımlılık üzere nedenlerle İngiltere’nin İtalya’ya benzetilmesinin kaçınılmaz olduğunu söylüyordu.
Önceki hafta Liz Truss’ın iktidardaki ömür beklentisini bir marulunkiyle kıyaslayan The Economist bu defa de Truss’ın kendi kehanetinin kurbanı olduğunu vurguluyordu:
‘’2012’de, ‘Zincirlerinden Kurtulmuş Britanya’ isimli broşürün muharrirlerinden Liz Truss ve Kwasi Kwarteng, İtalya’yı bir ihtar aracı olarak kullandılar. Şişirilmiş kamu hizmetleri, düşük büyüme, zayıf verimlilik: İtalya ve başka güney Avrupa ülkelerinin meseleleri Britanya’da da mevcuttu. On yıl sonra, Bayan Truss ve Bay Kwarteng farklı bir yol çizmek için yaptıkları başarısız teşebbüsle bu karşılaştırmanın kaçınılmaz hale gelmesine yardımcı oldular. Britanya hâlâ hayal kırıklığı yaratan büyüme ve bölgesel eşitsizlikle boğuşuyor. Lakin birebir vakitte kronik siyasi istikrarsızlık ve tahvil piyasalarının baskısı altında. Britalya’ya güzel geldiniz.’’
Bu kapak ve makale sonraki günlerde İtalya gazetelerinin baş sayfalarında, makûs örnek ve düşük standart kriteri olarak gösterilmekten içerlemiş bir tonla yer aldı. İtalya basını, İngiltere’de 2016’dan bu yana 4 defa başbakan değişikliği yaşandığını ve bunun İtalya’daki görünümle örtüştüğünü teslim etse de bilhassa Brexit sonrası İngiltere’nin yaşadıklarının nevi şahsına münhasır olduğunu vurguladı.
CORRIERE DELLA SERA: GERÇEK FELAKETLER MANŞ DENİZİ’NİN ÖTESİNDE
İtalya’nın en çok satan gazetesi Corriere della Sera, ‘’Londra İtalya üzere, Economist bizden kelam ediyor lakin yanlış hesap yapıyor’’ başlıklı bir tahlil yayımladı. Corriere, Economist’i spagetti üzere klişelere başvurmakla eleştirirken ‘’Gerçek felaketler Manş Denizi’nin öte yanında’’ diye yazdı. Yazıda, İngiltere’nin AB’den ayrılma kararıyla sonuçlanan Brexit referandumuna atıfla şu tabirler yer aldı:
‘’Birleşik Krallık’ta bugün görülen siyasi ve mali kırılganlık, kamusal tartışmaların ateşli tonu 2016 öncesi düşünülemezdi. Brexit referandumu her şeyi değiştirdi. Çok milliyetçiler, nostaljikler ve Boris Johnson gibisi fırsatçılardan oluşan bir koalisyona Brexit kumarını kazandıran palavraların zehri Krallığın dokusuna işledi. Bunun, İtalya ya da rastgele bir diğer ülkeyle ilgisi yok. Bu felaketi engelleyemeyen kurumlar, partiler ve medya sistemiyle ilgisi var.’’
Popülizm dalgasının Batı’da birçok ülkeyi etkilediğini lakin hiçbirinde İngiltere’deki kadar büyük bir hasar yaratmadığını savunan Corriere della Sera, şöyle devam etti:
‘’Egemenlik, ihtişam fantezileri ve diğerlerine muhtaçlık duymama yanılsamasıyla iç içe geçmiş bu kıssada artık sona geliniyor. Ve yolun sonunda, Avrupa’da pek çok kişinin sevmeye ve hayranlık duymaya devam ettiği bir ülkenin kültürel ve uygar açılardan oryantasyon kaybı var.’’
IL GIORNALE: İNGİLTERE’DE DURUM BİZDEN KÖTÜ
Il Giornale gazetesi de ‘’Economist ‘Britalya’ latifesi yapıyor fakat İngiltere’de durum bizden kötü’’ başlıklı bir haber yaptı. Öte yandan Il Giornale İngiltere-İtalya benzetmesine kısmen hak vererek, ‘’Economist’in İngiltere’nin bahtsızlıkları için ölçü ünitesi olarak İtalya’yı kullanması buradaki yorumcuları kızdırabilir fakat sorunun özü şu ki Londra’nın artık çok ağır bir milletlerarası güvenilirlik sorunu var, bu da İtalya’nın yıllardır yaşadığı probleme benziyor’’ dedi.
Economist’in kapağı İtalya’da Ziraatçiler Birliği’nden, İtalya’nın Londra Büyükelçisi’ne kadar geniş bir kısmın reaksiyonunu çekti. Büyükelçi Inigo Lambertini dergiye bir mektup yazarak ‘’eskimiş klişelerden ilhamlı’’ kapağı eleştirdi ve ‘’Spagetti ve pizza dünya çapında en çok istek gören yiyecekler olsa da bir sonraki kapağınız için bir değişiklik yaparak havacılık, biyoteknoloji, otomotiv yahut ilaç bölümlerimizden birini seçmenizi öneririz’’ dedi.
İtalya’nın Londra Büyükelçisi’nin bu bildirisini, Liz Truss’ın sahneden ayrıldığı günlerde iktidara gelen yeni Başbakan Giorgia Meloni de toplumsal medyada paylaştı.
Öte yandan, Brexit ve akabinde İngiltere’de yaşanan siyasi ve mali istikrarsızlık, İtalya da dahil başka AB üyelerinde birlikten ayrılmaya yeltenebilecekler için caydırıcı bir derse de dönüşebilir.
Meloni ve hükümetindeki birtakım öbür isimler geçmişte AB’yi İtalya’nın çıkarlarına ters bir sistem olmakla suçlayan ateşli telaffuzlarıyla dikkat çekiyor, AB ile yapılan mutabakatların tekrar ele alınmasını istiyordu.
Seçim kampanyası ve sonrasında ise Meloni’nin AB aksisi tonunu bariz biçimde yumuşattığı görüldü.
Avrupa Parlamentosu Lideri Roberta Metsola da geçen hafta sonunda yaptığı bir açıklamada İngiltere’deki Liz Truss örneğinin AB ve İtalya’nın yeni hükümeti için bir ‘’ders’’ olması gerektiğini söyledi. İtalyan Vilayet Foglio gazetesinin Floransa’da düzenlediği bir aktiflikte konuşan Metsola, Brexit öncesi ‘’birçok ülkede çok sayıda siyasi gücün ‘Avrupa’dan ayrılmak daha iyi’ dediğini görüyorduk. Bugünse bunu söyleyen kalmadı. Tersine AB’ye girmek isteyen ülkeler listesi gitgide uzuyor’’ dedi.
Metsola’nın bu sözlerle yansıttığı tablo, İngiltere basınındaki “İngiltere İtalya oldu” benzetmesine karşılık, ‘’İtalya İngiltere olmasın’’ daveti olarak da yorumlanabilir.